Xây dựng và thiết kế nhà ở trước tiên phải nghiên cứu về cảnh quan môi trường. Cảnh quan môi trường xung quanh nhà ở chính là yếu tố quan trọng bậc nhất trong phong thủy thiết kế nhà ở. Từ xưa đến nay, các bậc đế vương, khanh tướng đến thường dân bất luận xây dựng hành cung, phủ đệ, tạo dựng lăng tẩm, biệt thự hay nhà ở thông thường vấn đề luôn được mọi người đặt lên hàng đầu đó là cảnh quan môi trường. Cảnh quan môi trường được chia thành hai loại đó là cảnh quan tự nhiên và môi trường nhân văn. Cảnh quan tự nhiên bao gồm hình thể, phương hướng, vị trí của núi non, ao hồ và dòng chảy của sông suối … môi trường nhân văn bao gồm những kiến trúc xung quanh, cây cối, đường đi và tình hình cư trú, sinh hoạt thường ngày của con người nơi đó.
Người ta thường nói: ” An cư lạc nghiệp- An cư rồi mới có thể lạc nghiệp”. Vai trò của môi trường xung quanh đối với việc an cư là rất quan trọng. Chọn nơi ở, xây dựng nhà cửa trước tiên phải xem xét nhân tố môi trường , từ cổ chí kim, khi mua nhà, xây nhà, tu sửa nhà ở, mọi người ai cũng lưu ý môi trường xung quanh trước. Môi trường tốt thì mới an cư, con người nơi đó mới khỏe mạnh thoải mái thảnh thơi an nhiên tự tại, từ đó sự nghiệp mới thành công.
Khảo sát môi trường xung quanh nhà ở không thể chú trọng tới tình hình trước mắt mà cần tìm hiểu sâu về tình hình lịch sử vùng đất đó và cũng cần nhìn xa trông rộng vào tương lai sau này của vùng đất đó .Phong thủy tốt hay xấu, đầu tiên được quyết định bởi nhân tố môi trường. Đối với người mua đất, mua nhà, chọn nơi ở, xây dựng thiết kế nhà cửa, việc lựa chọn môi trường có ý nghĩa quyết định, nếu môi trường tổng thể không tốt dù nhà riêng có tốt đẹp đến mức nào cũng khó có thể an cư, dự nghiệp.
Môi trường nhân văn thay đổi khôn lường, ảnh hưởng đối với con người vô cùng. Khi lựa chọn nơi ở, mua nhà, xây dựng nhà ở, cần suy nghĩ kỹ về các yếu tố liên quan đến môi trường sau đây:
- Địa hình và địa thế của vùng đất để xây dựng thiết kế nhà ở. Ví dụ: Có tựa vào núi, ở gần sông, suối, địa thế cao ráo hay ẩm thấp.
- Điều kiện giao thông xung quanh khu vực nhà ở: Giao thông thuận tiện thì làm việc sẽ dễ dàng, cuộc sống tất nhiên tràn đầy hi vọng.
- Có những nhân tố bất an tiềm ẩn hiểm họa bên trong hay không: Như xí nghiệp, nhà máy, khu công nghiệp, bệnh viện… gây ô nhiễm.
- Chất lượng không khí thế nào: Nếu không khí xung quanh không tốt thì không khí trong nhà ở chắc chắn cũng sẽ không tốt.
- Tình hình chiếu sáng: Một ngôi nhà tràn ngập ánh sáng mặt trời có thể làm những người ở trong ngôi nhà đó tinh thần vui vẻ, phấn chấn, giúp di dưỡng tâm tính, linh hoạt trong cuộc sống.
- Vấn đề tiếng ồn: Nhà ở thường xuyên có tiếng ồn sẽ gây mất ăn mất ngủ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của những người sống nơi đó.
- Sinh hoạt có thuận lợi hay không: Có thuận tiện cho việc đi làm, học tập và sinh hoạt thường ngày hay không.
- Cảnh quan kiến trúc xung quanh: Cảnh quan kiến trúc xung quanh nhà ở không tốt sẽ gây nên những tình thế bất lợi, địa thế bất an, ảnh hưởng không tốt đến tâm thế của chủ nhà và của cả những người sống trong ngôi nhà đó.
- Tố chất dân cư và tình hình biến động dân số: Những yếu tố này ảnh hưởng sâu sắc đến vấn đề nhân khí, không khí và địa khí của ngôi nhà.
Ngoài ra môi trường còn phân biệt lớn nhỏ, rộng hẹp, cao thấp. Môi trường lớn chính là những điều đã nói ở trên, môi trường nhỏ nói về không gian, không khí trong nhà ở. Âm dương trong nhà hài hòa, sáng tối, rộng hẹp, cao thấp, trước sau, phải trái phù hợp. Địa hình nhà ở không nên quá cao, quá cao thì dương quá thịnh, ánh sáng chói chang. Địa hình nhà ở cũng không nên quá thấp, quá thấp thì âm khí nặng và tối tăm. Ánh sáng quá mạnh sẽ tổn hại phách, bóng tối quá dày sẽ tổn hại hồn. Hồn và phách của con người rất hệ trọng, hồn quy vào thể dương, phách thuộc thể âm. Nếu sáng tối không hài hòa thể chất và tinh thần sẽ bị tổn hao nghiêm trọng, từ đó sẽ phát sinh bệnh tật, ảnh hưởng không nhỏ tới vận thế của những người sống trong ngôi nhà đó
